فردای اقتصاد: براساس افکارســنجی انجام‌شده در مرکز پژوهش‌های مجلس در مردادماه ۱۴۰۱، میانه نرخ تورم احســاس‌شده توسط مردم ۸۶ درصد بوده است. یعنی پنجاه درصد از نمونه آماری، تورمی بیش از ۸۶ درصد را احساس می‌کرده‌اند و پنجاه درصد آن‌ها کمتر از این عدد. این درحالی است که بانک مرکزی و مرکز آمار نرخ تورم نقطه به نقطه این ماه را به ترتیب ۴۶ و ۵۱ درصد اعلام نموده‌اند. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با ارائه نتایج افکارسنجی خود، می‌گوید «تفاوت در نرخ تورم احســاس‌شده و نرخ تورمی اعلامی نهادهای رسـمی در میان‌مدت خدشه جدی به اعتماد مردم به آمارهای رسمی کشور وارد می کند. همچنین با توجه به آنکه مطالعات مختلف نشان می دهد انتظارات تورمی شکل گرفته افراد متأثر از درک افراد از تورم گذشــته است سیاستگذار پولی برای اجرای سیاست پولی باید نرخ تورم احساس شده افراد را به طور مستمر رصد نماید.»
گزارش امروز مرکز پژوهش‌ها درخصوص علل رفتاری این شکاف می‌گوید دو تورش جدی در ذهنیت افراد وجود دارد. تورش اول در نظر گرفتن اقلام خریداری‌شده روزمره به جای کل سبد توسط افراد اســت. درواقع افراد برای بیان درک خود از تورم به رشـد قیمت کالاهایی رجوع می‌کنند که به صورت متداول خریداری می‌کنند. این موضوع سبب شده شاخص قیمت روزمره معرفی و با استفاده از آن نرخ تورم روزمره محاسبه گردد. بجز این مورد خانوارها در معرض تورش دیگری نیز قرار دارند. مطالعات مختلف نشان می‌دهند افراد در زمان اعلام احســاس خود از نرخ تورم در مقایسه با قیمت‌های کاهشی و یا ثابت اغلب به قیمت‌های افزایش یافته توجه می‌کنند. بر این اساس در این گزارش در شاخص لاسپیرز تعدیل‌یافته برای قیمت‌های افزایشــی وزن بیشتری در نظر گرفته شــد که بر این اساس «شاخص قیمت درک شده» و «نرخ تورم درک شده» محاسبه گردید. نتایج این بخش نشان داد با در نظر گرفتن این دو تورش، تفاوت بیان شده بین نرخ تورم احساس شده و نرخ تورم اعلامی نهادهای آماری تا حد زیادی قابل توضیح است.
این گزارش همچنین پیشنهاد داده نرخ تورم براساس گروه‌های جمعیتی مختلف (مثل نرخ تورم مستاجرها، نرخ تورم افراد دارای فرزند، نرخ تورم خانوارهای زن سرپرست) هم تهیه و منتشر شود.
در مجموع دلایل ذکرشده در این گزارش برای شکاف زیاد تورم احساس‌شده با تورم محاسبه‌شده از این قرارند:
- تفاوت وزن اقلام مختلف سبد مصرفی برای افراد (مفهوم تورم شخصی)
- تفاوت تورم مناطق مختلف کشور
- روش تعیین وزن اقلام در سبد خانوار (اگر به جای استفاده از سهم هزینه کل خانوارها در یک کالا نسبت به کل هزینه‌ها، از سهم کالا در سبد هر خانوار میانگین گرفته شود، تورم بیشتر از قبل سبد افراد کم‌درآمد را نمایندگی خواهد کرد)
- این موضوع که تصور عمومی افراد از هزینه مسکن، قیمت مسکن است که بسیار پرنوسان است، در حالی که در شاخص قیمت، هزینه اجاره مدنظر قرار می‌گیرد. با این حال، همان‌طور که گزارش اشاره کرده، شیوه تخمین تورم اجاره مرکز آمار هم کم‌برآوردی دارد.
- دخالت بیشتر قیمت خریدهای روزمره در تورم احساس‌شده افراد
- تأثیر بیشتر قیمت‌های افزایش‌یافته -در مقابل قیمت‌های ثابت یا کاهش‌یافته- در تورم احساس‌شده
فردای اقتصاد پیش‌تر با بررسی این شکاف، تعدادی از این عوامل را در گزارشی توضیح داده بود. این گزارش را بخوانید: چرا تورمی که احساس می‌شود با تورم مرکز آمار فرق دارد؟
تبادل نظر